In 2010 Waren bijna 67 miljoen vrouwen tussen 20 en 24 jaar als meisje getrouwd. De helft daarvan in Azie, een vijfde in Afrika. Volgens UNFPA (United Nations Population Fund) zullen er tussen 2011 en 2020 meer dan 140 miljoen meisjes trouwen. Dat zou betekenen dat er jaarlijks 14,2 miljoen meisjes te jong trouwen. Dat zijn er 39.000 per dag. Van die 140 miljoen meisjes zullen er 50 miljoen jonger zijn dan 15 jaar.

Nederland

In Nederland mogen twee mensen trouwen als ze 18 jaar zijn. Er zijn volgens de wet twee uitzonderingen. Ten eerste als de echtelieden beide 16 zijn en de vrouw is zwanger en een verklaring van de arts heeft. Ten tweede kan de minister van justitie ontheffing verlenen bij gewichtige redenen als bijvoorbeeld ernstige ziekte.

Een op de drie

Een op de drie meisjes in Afrika, Azie en Latijns Amerika is getrouwd voor haar achttiende. De meeste meisjes die trouwen voor hun achttiende komen uit agrarische gebieden. Ze groeien op in armoede en krijgen niet of nauwelijks onderwijs. Heel jonge meisjes, vaak niet ouder dan 15 of 16 jaar, soms nog jonger, worden uitgehuwelijkt aan volwassen mannen, soms in de veertig, soms ouder.

De gevolgen voor het meisje zijn verschrikkelijk. Ze kan niet haar eigen partner kiezen. Ze wordt van school gehaald en daarmee wordt haar toekomst bepaald. Ze kan niet meer economisch bijdragen aan haar familie en later kan ze ook niet voor zichzelf zorgen. Landen waar kindhuwelijken veel voorkomen kennen ook een hoog aantal tienermoeders en een hoge moedersterfte. Het lichaam van het jonge meisje is niet volgroeid om een zwangerschap te voldragen. Toch moeten veel bruiden bewijzen dat ze vruchtbaar zijn. Een zwangerschap brengt voor haar en haar kinderen grote risico’s met zich mee. Volgens de VN zijn zwangerschap en bevalling de belangrijkste doodsoorzaken voor meisjes tussen de 15 en 19 jaar in ontwikkelingslanden. Van de 16 miljoen tienermeisjes die een kind krijgen, is 90% al getrouwd. Het percentage doodgeboren baby’s is 50% hoger onder vrouwen die voor hun 20^e zwanger raakten. Sociale isolatie maakt meisjes vaak slachtoffer van mishandeling.

Armoede

Armoede ligt aan de basis van het kindhuwelijk. Veel ouders hebben niet voldoende geld om hun dochter naar school te laten gaan of maar nauwelijks geld om voor haar te zorgen. Deze ouders zien als enige oplossing dat hun dochter gaat trouwen. Zodra een jongen of man zich wil verloven met hun dochter, stemmen ze toe. Ze zien het als de minst slechte oplossing. Als het huwelijk van een meisje kan worden uitgesteld, kan ze misschien langer naar school of de mogelijkheid krijgen te werken.

Als meisjes economisch kunnen bijdragen vergroot dat ook hun status binnen de familie. Door middel van leningen of micro-kredieten kan dit mogelijk gemaakt worden. Maar armoede is niet de enige reden waarom families meisjes op zeer jonge leeftijd laten trouwen. Ook sociale en culturele acceptatie speelt mee, en religie kan een grote rol spelen. Traditioneel bepalen de familie en de gemeenschap wanneer en met wie het meisje trouwt. Het is dus belangrijk dat er ook met hen wordt samengewerkt om veranderingen tot stand te brengen. Een huwelijk uitstellen is al een belangrijk doel.

Tegelijkertijd moeten er alternatieven voor een huwelijk worden geaccepteerd, zoals een opleiding voor een meisje. Onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat meisjes met een middelbare opleiding zes keer minder vaak een kindhuwelijk aangaan dan meisjes die geen middelbare opleiding hebben. Bovendien is een middelbare opleiding voor de familie en de omgeving meestal wel acceptabel. Het helpt het meisje ook sociale netwerken op te bouwen en leert haar te communiceren. Het is ook een voorwaarde voor de empowerment van meisjes: alle kennis en vaardigheden die een meisje in haar leven nodig heeft om keuzes te maken. Ze moet zelf keuzes kunnen maken over haar toekomst, over haar seksualiteit, over haar reproductieve rechten.

Wat zegt het recht?

Een kindhuwelijk is een schending van mensenrechten. Het belemmert onderwijs van meisjes, berooft hen van hun economisch potentieel en brengt hun gezondheid in gevaar. Het maakt meisjes ook slachtoffer van mishandeling en seksueel geweld. In het internationaal recht is het recht op toestemming voor een huwelijk in de Universele Verklaring van de rechten van de Mens opgenomen. De Conventie voor de Afschaffing van alle vormen van Discriminatie tegen vrouwen (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women) (CEDAW) verbiedt kindhuwelijken. In de meeste landen is het kindhuwelijk dan ook verboden. Maar het is vaak moeilijk er toezicht op te houden: zo is de leeftijd van meisjes is niet altijd bekend en is de trouwdatum niet altijd duidelijk. In de mensenrechtendiscussie gaat het over het stellen van een minimum wettelijke grens aan het huwelijk, zowel voor mannen als voor vrouwen, van 18 jaar. Ook het registreren van geboorte en huwelijk moet serieus worden genomen. Kindhuwelijken worden nu vaak niet geregistreerd en zijn zo ook niet op te sporen. Miljoenen geboorten blijven ook ongeregistreerd, waardoor meisjes later ook hun precieze leeftijd niet weten. Het is dan ook heel belangrijk dat meisjes een geboortebewijs krijgen, zodat ze kunnen aantonen dat ze al dan niet oud genoeg zijn om te trouwen.

Wat wordt er tegen de praktijk van kindhuwelijken gedaan?

De praktijk van kindhuwelijken is een wijdverbreid probleem. Er wordt vanuit veel landen zelf iets gedaan aan bewustwording en voorkoming en ook westerse landen en grote internationale organisaties zetten zich in om kindhuwelijken tegen te gaan.

UNFPA

De 'United Nations Populations Fund', het bevolkingsfonds van de Verenigde Naties, streeft naar een wereld waar elke zwangerschap gewenst is, elke geboorte veilig is en waar het potentieel van elke jongere wordt vervuld. De UNPFA houdt zich dus ook bezig met kindhuwelijken. De doelen van de UNFPA hangen samen: toegang tot seksuele en reproductieve gezondheid, reproductieve rechten, verminderen van moedersterfte en de millenniumdoelen. De organisatie publiceert regelmatig rapporten en overzichten, en ook handboeken voor werkers in ontwikkelingslanden. Daarnaast coördineert UNFPA werk in 150 landen. De UNPFA werkt samen met regeringen, NGO’s en organisaties om haar missie te bereiken.

Plan Nederland

PLAN zet in op lokale bewustwording In 50 landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika worden projecten uitgevoerd om de kansen van kinderen te verbeteren. Plan zorgt ervoor dat kinderen in een veilige omgeving kunnen opgroeien, dat er gezondheidszorg is, dat ze naar school kunnen en dat ze de kans krijgen op een hoopvolle toekomst. Uitganspunt voor het werk van Plan is het VN-verdrag voor de Rechten van het Kind.

In Nederland zorgt Plan met 85 medewerkers, ruim 250 vrijwilligers en meer dan 100.000 sponsors (je kunt nog steeds een kind in een ontwikkelingsland ‘adopteren’) dat kinderen wereldwijd de kansen krijgen die ze verdienen.

Plan (het voormalige Foster Parents Plan) besteedt extra aandacht aan meisjes. Plan wil meisjes dezelfde rechten en kansen geven als jongens. Dat is de slimste manier om de armoedespiraal te doorbreken. Opgeleide meisjes kunnen later een grotere economische bijdrage leveren en zorgen voor betere toekomstkansen voor hun dochters én zonen. Zo werkt hun ontwikkeling door op alle volgende generaties. Meisjes worden extra gewezen op hun rechten en leren voor zichzelf opkomen.

In 2010 startte het Child Protection Programme, dat kindermisbruik en kindhuwelijken wil tegengaan. Deel van het programma is de lobby bij de overheid om wetten te veranderen, waardoor meisjes pas mogen trouwen als ze twintig jaar oud zijn. Plan werkt samen met overheden om te zorgen dat meisjes een geboortebewijs krijgen. Zonder geboortebewijs kunnen meisjes niet aantonen dat ze te jong zijn om te trouwen.