Onder het mom te strijden tegen fundamentalisme,
voor integratie, en voor de rechten en de emancipatie van
de moslimvrouw, bereiken tegenstanders van de hoofddoek uiteindelijk
het tegenovergestelde,
vinden Van den Bremen en Van Kuijeren. Door de hoofddoek
te verbieden, beperken zij moslimvrouwen in hun keuzevrijheid en in
hun ontwikkelingsmogelijkheden.
De hoofddoek fungeert momenteel voor veel jonge moslimmeiden
namelijk als middel om het thuisfront ervan te overtuigen dat zij prima
naar school
kunnen gaan, kunnen gaan werken en zich kunnen ontwikkelen,
en toch een goede dochter kunnen blijven. Voor veel moslima’s
is het dragen van een hoofddoek bovendien al lang geen verplichting
meer, maar een bewuste
keuze.
Zo werkt het recht te kiezen voor de hoofddoek emancipatie en integratie
in de hand. Emanciperen blijkt een paradoxale bezigheid te zijn geworden.
Baas op eigen hoofd wordt gelijk gesteld aan Baas in eigen buik en zo
wordt de lang onderdrukkend geachte sluier juist een krachtig middel in
een emancipatiestrijd.
Een eeuw geleden was emancipatie nog een stuk eenvoudiger.
Nederlandse vrouwen streden voor de mogelijkheid beroepsfotograaf te worden
en voor het recht de fiets te berijden, zoals de artikelen van Marga Altena
en Steven Wachlin en van Annemarie Opmeer illustreren. Maar ook uit andere
artikelen in deze LOVER blijkt dat dit soort rechttoe rechtaan-emancipatie
er tegenwoordig niet meer bij is.
De naaimachine - een apparaat dat wereldwijd zoveel vrouwen in haar
macht houdt - wordt door kunstenares Marie-Jeanne Callewaert ‘beheerst’ en
ingezet om feministische kunst te maken, ook al wil zij het zelf niet
zo noemen. En de tegenwoordig algemeen als achterhaald beschouwde vrouwenvakscholen
blijken volgens het betoog van Irma van Slooten onmisbaar voor de reïntegratie
van kansarme vrouwen op de arbeidsmarkt en in de maatschappij.
Paradoxale situaties alom dus, en de boodschap lijkt duidelijk:
het zijn niet meer de voor de hand liggende methodes die
tot emancipatie leiden. Wij moeten openstaan voor het nieuwe, het verrassende,
het onverwachte.
Deze LOVER helpt ons alvast een eindje op weg.
ARTIKELEN
INTEGRATIE
Cindy van den Bremen & Mira van Kuijeren: Baas op eigen hoofd
Pleidooi voor keuzevrijheid en emancipatie
Slecht nieuws voor de tegenstanders van de hoofddoek:
ondanks alle pogingen tot stereotypering en uitsluiting komen er in Nederland
steeds meer gesluierde moslima’s die volop meedraaien in de samenleving.
Volgens Van den Bremen en Van Kuijeren is de hoofddoek in de huidige discussie
een veel te zwaar beladen symbool geworden dat ten onrechte door velen
te vuur en te zwaard wordt bestreden. Wij moeten onze blik niet laten vertroebelen
door een accessoire dat enkele decennia geleden nog door filmsterren werd
gedragen, en ons concentreren op de daadwerkelijke emancipatie van islamitische
vrouwen, vinden zij.
Lees dit artikel online.
GESCHIEDENIS
Marga Altena & Steven Wachlin: Wat de vrouw vermag
De opkomst van vrouwelijke vakfotografen rond 1900
Vrijwel direct na de uitvinding van de fotografie in
1839 verschenen de eerste vrouwelijke fotografen in Nederland en hun aantal
groeide snel. Beoefenden zij de fotografie aanvankelijk als liefhebberij,
een aanzienlijk aantal vrouwen maakte van fotograferen ook hun beroep.
Hun werk was bijvoorbeeld te zien op de twee grote vrouwententoonstellingen
die in 1898 en in 1913 in Nederland werden gehouden. Wat is er bekend over
deze fotografes en hun werk?
KUNST
Manu Bühring: Textiele teksten
De lichaamsbelevingen van Marie-Jeanne Callewaert
Kunstenares wil zij zich niet noemen en feministe ook
niet. Marie-Jeanne Callewaert maakt textielboeken waarbij zij zich door
wetenschap en literatuur laat inspireren. Bij het verwerken van deze inspiratiebronnen
laat zij haar lichaam spreken: ‘Teksten, zinnen, woorden raken mij,
en aan dat gevoel geef ik uitdrukking met lijnen, kleuren en stof. Wat
je ziet, zijn de belevingen van mijn denkende lichaam.’
VROUWENBEWEGING
Annemarie Opmeer: Feministes op de fiets
Het ‘practisch feminisme’ van de eerste golf
De vraag of vrouwen de vélocipède mochten berijden, hield
rond 1900 de gemoederen bezig. Vrouwen die fietsten, wierpen hun strakgeregen
korset af en werden gezonder, mobieler en zelfstandiger. Niet bepaald een
passend vrouwbeeld in het Victoriaanse tijdperk. Hoewel ook Nederlandse
vrouwen op de fiets stapten, werd het vervoermiddel door de Nederlandse
vrouwenbeweging niet naar voren geschoven als middel in de strijd. Wat
betekende de fiets voor de Nederlandse feministes van de eerste golf?
QUEER
Rutger van Ree: Vrolijke chaos
Queerbeweging biedt nieuwe kijk op seksualiteit
Besnorde vrouwen met korte rokjes en grote mannen met
tatoeages die eigenlijk heel schattig zijn: de sleutelwoorden van de queerbeweging
zijn chaos en diversiteit. Typerend voor de beweging zijn de feestjes,
waar politiek en plezier hand in hand gaan. Rutger van Ree legt uit hoe
de queerbeweging een nieuwe, positieve kijk biedt op seksualiteit, en geeft
en passant een ooggetuige-verslag van een roldoorbrekend queer-feest.
ONDERWIJS
Irma van Slooten: Vrouwenvakscholing
Anachronisme of waardevolle strategie?
Jarenlang waren vrouwenvakscholen een begrip. De laatste
jaren worden deze opleidingen echter in hun bestaan bedreigd. Speciale
scholen voor vrouwen zijn immers niet meer van deze tijd? Irma van Sloten
betoogt dat vrouwenvakscholing haar waarde nog niet heeft verloren. Bovendien
leidt deze scholingsmethode nog steeds tot opmerkelijke resultaten wat
betreft de herintegratie van vrouwen in de samenleving en met name op de
arbeidsmarkt.
AFGHANISTAN
Gitta van Buuren / Juul van Hoof: Portretten van wilskracht
Afghaanse vrouwen gefotografeerd
ITALIË
Linda van Putten: De spagaat van de Italiaanse vrouw
Zorg en werk in het land van de heilige familie
Moeder de vrouw is er nog steeds heilig, maar intussen heeft Italië een
van de laagste vruchtbaarheidscijfers ter wereld. Veel Italiaanse vrouwen
werken buitenshuis, maar sociale voorzieningen als crèches zijn
schaars, de maatschappelijke positie van vrouwen is niet best en het
vrouwbeeld dat via de Italiaanse televisie wordt uitgedragen, is ronduit
schokkend. De Italiaanse vrouw beweegt zich in een dubbelzinnige wereld.
Linda van Putten interviewt de directeur van de Toscaanse vrouwenorganisatie
Women on Work (WOW) over volwassen moederskindjes, de babybonus van
Berlusconi, basisscholen die alleen nog ’s morgens gratis zijn
en halfnaakte tv-presentatrices.
WISSELCOLUMN
Jantine Oldersma: Moord
BELEID
Lisette van Gurp: Eerste hulp bij vrouwenmishandeling
Politie als bondgenoot in de strijd tegen seksueel geweld
Tijdens haar jarenlange betrokkenheid bij de strijd tegen
seksueel en huiselijk geweld merkte Lisette van Gurp dat de politie vaak
haar meest actieve bondgenoot was. In dit artikel schetst zij in grote
lijnen de ontwikkeling van de bemoeienis van de politie in deze strijd
en de invloed die dit heeft gehad op de huidige politiecultuur.
NASLAG
SIGNALEMENTEN
Overzicht van recent verschenen publicaties, relevant voor vrouwenstudies en vrouwenbeweging
RUBRIEKEN
FAVORIETEN
Moos van den Broek, Jacintha van Beveren, Neeltje Staats,
Anna van der Plas en Soula Notos: Favoriete voorstelling
IN-SITE
Erna Kotkamp: Act local
DE STELLING
Els Rommes: Rollenspelen
Het is een oude academische traditie:
het rijtje stellingen dat elk proefschrift siert. Intrigerend zijn vooral
de ‘wilde’ stellingen, die
promovendi in het geheel niet hoeven te onderbouwen. Een mooie bron van
denken in z’n vrij, zo meent LOVER. Els Rommes nam in haar proefschrift
de stelling op dat rollenspelen en acteren even relevant
zijn voor het veranderen van genderongelijkheden als actief zijn in een
actiegroep of
politieke organisatie. Leren over stereotyperingen, discriminatie
en onderdrukking door een paar uur voor elf of drakenheerser te spelen.
NEDERNORM
Marjan van den Berg: Strijd tegen de sekseregistratie
De Spoorwegen,
de sportclub, de verzekering, het rijbewijs, de school, de videotheek,
de Consumentenbond, de krant, de kabelexploitant: elk administratief
systeem noteert van de personen die erin geregistreerd
staan ook de sekse. Zo kan het dat de bank, de liefdadigheidsorganisatie
of de woningcorporatie
hun brieven consequent beginnen met ‘geachte mevrouw’ of ‘geachte
heer’. Nynke Kooi, zelf geen overtuigd man of vrouw, probeert zonder
seksevermelding in de systemen te komen. Met succes.
SCHATTEN UIT HET ARCHIEF
Evelien Rijsbosch: Vrouwentijdschriften: lifestyle of
levensles?
Het Persmuseum besteedt aandacht aan het geïllustreerde vrouwentijdschrift,
een genre waarin zowel radicalere vrouwenbladen als Katijf en Serpentina
als de Libelle en de Margriet thuishoren. Centraal staat de vraag wat
de missies, strategieën en maatschappelijke functies zijn van vrouwenbladen.
RECENSIES TIJDSCHRIFTEN
Nemesis; Jazeker! (Gülsen Karaer)
Gender; Rond de canon (Marinka Copier)
Hypatia; Zorgethiek
en nationalisme (Marieke Borren)
Feministische Studien; Ondanks
de hoofddoek? (Nelly D.
Steffens)
Signs; Hyena’s in de wetenschap (Ines Orobio de Castro)
NIEUWS VAN HET IIAV
PASSWORD: WOMEN. Film over het belang van vrouweninformatie
wereldwijd
|