Biografie: liefde en werk (slot)

winkeljuffrouw [fragment]

Dat de winkeljuffrouw niet mocht zitten, vond men normaal. Zo'n meisje moest letterlijk stand by zijn indien er een klant kwam. Men zei, dat de klant het zo wilde. Maar dr. Jacobs zag de gevolgen daarvan in haar artsenpraktijk. De klachten van de meisjes leken verdacht veel op elkaar: "En bijna altijd bleek na onderzoek, dat zij leden aan gynaecologische afwijkingen, waarvan ik de oorzaak slechts kon toeschrijven aan het feit, dat deze jonge vrouwen uren en uren achtereen en elken dag weder opnieuw moesten stáán." Een winkeljuffrouw werkte rond 1886 in de regel van acht uur 's morgens tot elf uur 's avonds, inclusief enkele korte pauzes dus vijftien uur. Medisch onverantwoord, sociaal onverantwoordelijk. Wettelijk toegestaan.

Aletta Jacobs besloot aandacht te vragen voor deze kwalijke zaak. In januari 1894 publiceerde ze een hartstochtelijke oproep aan de vrouwen in Nederland om in winkels zitgelegenheid voor de winkeljuffrouw te verlangen. Als die eis niet werd ingewilligd, moest men als klant de betreffende winkel voortaan mijden. Een nationale discussie barstte los. Medici verklaarden zich tegen Aletta en haar idee, vrouwencomité's ontstonden die er juist voor waren en de bladen en kranten stonden bol van de artikelen. Ook nu bleef Aletta Jacobs bij haar overtuiging. En zij won veld.

Geleidelijk ontstond de overtuiging, dat ook winkeljuffrouwen moesten kunnen uitrusten. Uiteindelijk werd in 1902 een wet aangenomen, die zitgelegenheid voor de winkeljuffrouw verplicht stelde.

In die tijd hadden C.V. Gerritsen en Aletta Jacobs samen veel meegemaakt. Bij de vriendschap was liefde gekomen. Hun vrije huwelijk hadden zij omgezet in een burgerlijk huwelijk, ondanks beider bezwaren tegen de belofte van gehoorzaamheid die de vrouw moest afleggen. En zij waren één bitterzoete dag vader en moeder geweest van een zoontje, dat door een medische fout niet langer leefde. Deze jaren woonden ze in het grote huis aan de Tesselschadestraat, waar ieder eigen leef- en werkruimte had. Wel brachten zij gezamenlijk vakanties door; beiden waren ook lid van de internationale wielrijdersbond. Gerritsen steunde zijn geliefde bij haar werk, en hij was een fervent voorstander van het vrouwenkiesrecht.